Het is nagenoeg onmogelijk om iets te vertellen waarbij je de gehele context en werkelijke gebeurtenissen volledig kunt overbrengen. Stel je voor dat je vertelt over een leuke avond met vriendinnen waarbij iedereen het gezellig had, en later blijkt dat één vriendin het juist helemaal niet naar haar zin had gehad. Je bent hierdoor niet aan het liegen, maar geeft een eenzijdig beeld van de werkelijkheid. In professionele termen heet dit framen.
Wat is framen?
Framen gaat over het communiceren van een boodschap waarbij je het verhaal als het ware inkadert met een specifiek frame en alleen vertelt wat jij relevant vindt. Andere opvattingen of gebeurtenissen die niet bijdragen aan wat je wilt overbrengen, laat je hierbij bewust of onbewust weg.
Framen is een heel menselijke eigenschap, omdat we anders heel langdradig zouden moeten zijn en enorm in detail zouden moeten treden. Aan de andere kant moeten we ook oppassen met framen, omdat ideeën of verhalen die je vertelt snel kunnen leiden tot het gevoel dat je mensen wilt misleiden. Mensen die aan iedereen, of ze het nu willen horen of niet, in geuren en kleuren vertellen hoe leuk hun leven is, terwijl de toehoorders weten dat de persoon diep in de schulden zit, eenzaam is en veel te veel drugs gebruikt, zullen hierdoor al snel als onbetrouwbaar en niet open bestempeld worden. Je kunt wel het frame van geluk voorspiegelen, maar als mensen weten dat de informatie buiten het frame dit tegenspreekt, gaat dat ten koste van je integriteit.
Wat zijn de voordelen van framing in communicatie?
Mist gedoseerd en op de juiste manier gebruikt, kan framing op het gebied van communicatie veel voordelen opleveren. Mensen die communicatie tot hun specialiteit hebben gemaakt, zullen framing kundig en onopgemerkt toepassen, waardoor ze zelfs als vriendelijker en sympathieker worden beschouwd.
Dit zijn enkele voordelen van framing:
Framing laat zien waar je voor staat
Waar je in gelooft en waar je voor staat, is een onderdeel van wie je bent, en framing helpt om dat naar de buitenwereld over te brengen. Een vriendin van mij is een groot voorstander van het opkomen voor de natuur en de dieren en vertelt daar veel en vaak over. Dat ze daarbij framed door veel feiten weg te laten van gerenommeerde onderzoekers die een ander standpunt hebben over de mogelijke vernietiging van de natuur door de mens, is in dit geval geen probleem. Het zegt in haar geval namelijk alleen maar iets over hoe zij naar de buitenwereld wil overkomen, en dat is haar goed recht.
Framing bespaard je tijd
Een ander voordeel is dat framing tijd scheelt. Als zij op elke verjaardag, wanneer ze het over dit onderwerp heeft, zou moeten uitleggen hoe ze tot haar overtuiging is gekomen, zou de avond te kort zijn. Ze heeft zich namelijk verdiept in de argumenten van voor- en tegenstanders van haar standpunten en kan die kennis onmogelijk allemaal in korte tijd overbrengen.
Framing helpt iemand enthousiast te maken
Een van de eenvoudigste manieren om iemand ergens enthousiast over te maken, is door te benadrukken hoe leuk, voordelig of interessant iets kan zijn. Door alle mogelijke voordelen te benoemen en de mogelijke nadelen weg te laten, kun je door framing mensen beïnvloeden en enthousiast maken voor iets.
Framing helpt om iemand te waarschuwen
Andersom werkt dit ook. Bezorgde ouders die bang zijn dat hun kind iets overkomt als het met de fiets op pad gaat, zullen snel geneigd zijn om een heel rijtje van potentiële gevaren op te noemen. In communicatie is dit meestal niet de meest prettige manier om iemand te overtuigen dat het handig is om voorzichtig te zijn tijdens het fietsen, en het kan zelfs de pret behoorlijk bederven.
Framing helpt om een boodschap te verduidelijken
Door de focus te leggen op de belangrijkste punten, kan de ontvanger snel begrijpen waar het voor jou om gaat zonder overweldigd te worden door te veel of gedetailleerde informatie.
Framing zorgt voor emotionele impact
Door verhalen en beelden te gebruiken die sterke emoties oproepen, kan de boodschap van de zender door framing krachtiger worden. Een foto van een dansende groep vrienden op je verjaardag zegt meer dan een de feiten over wie het wel of niet naar hun zin heeft gehad.
De kunst van reframing in communicatie
Naast framing bestaat er ook re-framing, en dat is in essentie het geven van een andere kijk op zaken. Coaches en psychologen maken hier vaak gebruik van, maar ook publieke sprekers passen deze techniek veelvuldig toe. Het succes van comedians hangt zelfs vaak af van hoe goed ze in reframen zijn. Door situaties ineens binnen een andere context of vanuit een ander standpunt te bekijken, kan iets dat droevig is ineens grappig worden en andersom.
Coaches en psychologen gebruiken reframing regelmatig om hun cliënten met een hernieuwde kijk naar een situatie te laten kijken. Ik ben zelf toen ik 14 was uit huis gelopen en ondergebracht in een pleeggezin, waarna ik op mijn 16e alleen in Amsterdam terecht kwam. Ik kan dit framen als pech, zielig en een tragedie. Ik kan het ook reframen als een kans om sneller volwassen te worden en in alle vrijheid invulling aan mijn leven te geven. Ik kies voor het laatste en beweer dat ik zonder deze ervaring nooit in staat geweest zou zijn om op mijn 16e mijn eerste onderneming te starten en op mijn 21ste een miljoenen onderneming op te bouwen.
Hoe werkt reframing?
Reframing is een techniek waarbij je de manier verandert waarop je naar een situatie, gebeurtenis of gedachte kunt kijken. Deze techniek kan worden toegepast op allerlei onderwerpen en situaties, ongeacht of ze als negatief of positief worden ervaren.
Hier zijn de stappen van hoe reframing werkt:
Herkenning van de huidige interpretatie: De eerste stap is het bewust worden van hoe jij of men in het algemeen naar een bepaalde situatie, gebeurtenis of gedachte kijkt. Dit kan een neutrale, positieve of negatieve interpretatie zijn.
Uitdagen van de huidige interpretatie: Stel jezelf vragen over de huidige interpretatie. Waarom zie jij of men het op deze manier? Wat zijn de redenen en bewijzen voor het huidige standpunt? Is er een andere manier om deze situatie te bekijken?
Zoeken naar alternatieve perspectieven: Probeer de situatie vanuit verschillende invalshoeken te bekijken. Wat zijn mogelijke andere interpretaties? Hoe zou heel iemand anders in dezelfde situatie ernaar kunnen kijken? Zijn er positieve of leerzame kanten die je nog niet hebt overwogen?
Formuleren van een nieuwe interpretatie: Vervang de oorspronkelijke interpretatie door een nieuwe kijk op de situatie. Dit kan een positieve draai zijn, een meer gebalanceerde kijk, of simpelweg een andere manier om het te benaderen.
De mainstream media en framing
Elke krant of TV programma is in principe ontstaan vanuit een bepaalde ideologie en doet dus per definitie aan framing. In veel landen wordt de main stream media door de overheid, bepaalde politieke partijen binnen de overheid of een select groepje investeerders wordt gecontroleerd en dat zorgt soms dat framing kan schuren met het vak journalistiek. Framing kan in dat geval zelfs overslaan naar propaganda en soms hebben mensen dat helemaal niet door.
In 1990 gebruikte Saddam Hoessein van Irak chemische wapens tegen de Koerden. De Amerikaanse Senaat was aanvankelijk terughoudend om militair in te grijpen in de regio. Echter, een hartverscheurende getuigenis veranderde de publieke opinie aanzienlijk.
In oktober 1990 getuigde een vijftienjarig meisje genaamd Nayirah voor het Congres. Ze vertelde met tranen in haar ogen hoe zij als vrijwilliger in een ziekenhuis had gezien dat Iraakse soldaten baby's uit couveuses haalden en op de grond gesmeten. De mainstream media namen dit verhaal wereldwijd over, wat leidde tot grote verontwaardiging en een verandering in de publieke en politieke houding.
Later bleek echter dat Nayirah de dochter was van de Koeweitse ambassadeur in de Verenigde Staten en dat haar getuigenis was georganiseerd door een duur PR-bureau, Hill & Knowlton, dat door de Koeweitse regering was ingehuurd om steun voor militaire actie te mobiliseren.
De Amerikaanse interventie in Irak, bekend als de Golfoorlog, begon uiteindelijk in januari 1991, nadat Irak Koeweit had binnengevallen en bezet.
Soms weten we niet wat er politiek speelt en wie ergens achter zit. Misschien hebben bepaalde machten binnen de Amerikaanse overheid, die al wilden binnenvallen, geholpen dit verhaal op touw te zetten. Bovenstaande is echter wel een geval waar framing verschuift naar propaganda. Wanneer de mainstream media haar journalistieke taak niet serieus neemt, werkt ze hier grondig aan mee, waardoor het volk misleid wordt.
17 Bekende main stream media voorbeelden waarbij framing verschoof naar propaganda
Het is in het verleden zowel in het oosten als westen met grote regelmaat voorgekomen dat de media niet meer aan het framen is, maar propaganda verspreid. Enkele bekende voorbeelden zijn:
De rol van Amerika in de bevrijding van Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog: Een veelvoorkomend narratief in de westerse media is dat de Verenigde Staten en de geallieerden Europa hebben bevrijd van het nazi-regime. De nadruk ligt vaak op de geallieerde invasie op D-Day in 1944. Echter, het Rode Leger van de Sovjet-Unie had tegen die tijd al tweederde van nazi-Duitsland veroverd en stond bijna aan de poorten van Berlijn toen de geallieerden met D-Day begonnen. Informatie over de cruciale bijdrage van de Sovjet-Unie wordt vaak geminimaliseerd of genegeerd.
Vietnamoorlog (1960s-1970s): In het begin van de oorlog presenteerden veel Amerikaanse media het conflict als een noodzakelijk gevecht tegen het communisme. Later bleek dat de complexiteit en de gruweldaden van de oorlog bewust werden verzwegen of gemanipuleerd. De Pentagon Papers onthulden dat de overheid informatie had achtergehouden en gemanipuleerd, waardoor de framing verschoven was naar propaganda om publieke steun te behouden.
De Cubaanse rakettencrisis (1962): Tijdens de Cubaanse rakettencrisis werden details over de rol van de VS in het plaatsen van raketten in Turkije en Italië, die de Sovjet-Unie bedreigden, aanvankelijk verzwegen. De media benadrukten vooral de dreiging van Sovjet-raketten op Cuba. Deze eenzijdige framing hielp de Amerikaanse regering om haar standpunt en acties te rechtvaardigen, wat naderhand als propaganda werd gezien.
Note: Deze situatie is vergelijkbaar met de huidige situatie in 2024 tussen Oekraïne en Rusland, aangezien je (nog) niets leest over waarom Poetin geprovoceerd is om een bevrijdingsoffensief in te zetten en dit wel besproken wordt op niet mainstream media.
De Falklandoorlog (1982): Tijdens de Falklandoorlog tussen het Verenigd Koninkrijk en Argentinië, hielden de Britse media vaak informatie achter over de werkelijke situatie op het slagveld en de diplomatieke inspanningen achter de schermen. De nadruk lag op patriottische berichten en het rechtvaardigen van de oorlog, waardoor de framing veranderde in propaganda om publieke steun voor de militaire actie te behouden.
De inval in Panama (1989): Tijdens de Amerikaanse invasie van Panama om Manuel Noriega af te zetten, presenteerden de media de operatie als noodzakelijk om de democratie te herstellen en drugshandel te bestrijden. Later bleek dat de economische en geopolitieke belangen van de VS in de regio een grote rol speelden. Deze informatie werd bewust geminimaliseerd, waardoor de framing verschoven naar propaganda.
Invasie van Afghanistan (2001): Na de aanslagen van 11 september 2001, rechtvaardigden de Amerikaanse media en regering de invasie van Afghanistan door te focussen op de noodzaak om Al-Qaeda te bestrijden. Achteraf bleek dat er bewust informatie was achtergehouden over de complexiteit van de situatie en de belangen van de VS in de regio, zoals de invloed op geopolitieke machtsverhoudingen en natuurlijke hulpbronnen. Dit veranderde de framing naar propaganda om de oorlog te rechtvaardigen.
Irakoorlog en massavernietigingswapens (2003): De Amerikaanse en Britse media rapporteerden vaak dat Irak massavernietigingswapens bezat, wat een rechtvaardiging vormde voor de invasie van Irak. Achteraf bleek dat deze wapens niet bestonden en dat de informatie hierover bewust werd achtergehouden. De oorspronkelijke framing veranderde in propaganda om de oorlog te rechtvaardigen.
De financiële crisis van 2008: In de aanloop naar de financiële crisis van 2008, rapporteerden veel media niet over de risicovolle praktijken van banken en financiële instellingen. Na de crisis werd duidelijk dat er alarmerende signalen en kritische informatie waren die bewust werden genegeerd of geminimaliseerd, om het vertrouwen in de financiële markten en instellingen te behouden. Deze framing veranderde achteraf gezien in propaganda die bijdroeg aan het gebrek aan preventieve maatregelen.
Mexicaanse griep (H1N1) pandemie (2009): De berichtgeving overdreef vaak de dreiging van de H1N1-uitbraak, wat leidde tot onnodige paniek en angst. Achteraf bleek dat de werkelijke impact van de H1N1 veel lager was dan gesuggereerd, en dat de media informatie hierover bewust hadden achtergehouden om de dreiging groter te laten lijken.
De verkiezingsfraude in Iran (2009): Na de Iraanse presidentsverkiezingen van 2009 rapporteerden veel westerse media uitgebreid over vermeende verkiezingsfraude en de daaropvolgende protesten. Hoewel er aanwijzingen waren voor onregelmatigheden, werden de interne politieke complexiteiten en de brede steun voor de zittende regering vaak genegeerd. Deze eenzijdige berichtgeving droeg bij aan de framing die verschoof naar propaganda om de legitimiteit van de Iraanse regering in twijfel te trekken.
De oorlog in Libië (2011): Tijdens de NAVO-interventie in Libië om het regime van Muammar Gaddafi omver te werpen, presenteerden veel media de interventie als een humanitaire actie om burgers te beschermen. Achteraf bleek dat strategische belangen zoals olie en geopolitieke invloed ook een rol speelden. Deze informatie werd bewust niet belicht, waardoor de framing verschoven naar propaganda om de interventie te rechtvaardigen.
Wapen van Massavernietiging in Syrië (2013): In 2013 rapporteerden de media uitgebreid over het gebruik van chemische wapens door de Syrische regering tegen haar bevolking. Later bleek dat er twijfelachtige en soms tegenstrijdige informatie was over wie verantwoordelijk was voor de aanvallen. Dit leidde tot het achterhouden van bepaalde feiten om de interventie van buitenlandse mogendheden te rechtvaardigen, wat de framing verschoven naar propaganda.
De MH17-ramp (2014): Na het neerschieten van vlucht MH17 boven Oekraïne, rapporteerden sommige media aanvankelijk zonder voldoende bewijs dat pro-Russische rebellen verantwoordelijk waren. Later bleek dat verschillende mogelijke scenario's en bewijzen niet waren onderzocht of gepresenteerd, en dat er sprake was van een eenzijdige berichtgeving die leidde tot propaganda.
Rijke mensen die hun vermogen 'weggeven': Een veelvoorkomend narratief in de media is dat rijke individuen, zoals Bill Gates, de helft of al hun vermogen weggeven aan goede doelen. Dit wordt vaak gepresenteerd als een altruïstische daad van filantropie. Echter, in werkelijkheid zijn deze donaties vaak onderdeel van complexe zakelijke deals die fiscale voordelen opleveren en de controle over hun rijkdom behouden. Informatie over hoe deze donaties juist kunnen bijdragen aan hun verdere rijkdom en invloed wordt vaak weggelaten. Hierdoor verschuift de framing naar propaganda, waarbij het beeld ontstaat van onbaatzuchtigheid, terwijl het in feite een strategische zakelijke beslissing is.
De introductie van genetisch gemodificeerde organismen (GGO's) in de landbouw (1990s-heden): De media presenteerden GGO's vaak als de oplossing voor wereldwijde voedseltekorten en een manier om landbouwproductie te verbeteren. Echter, informatie over de potentiële gezondheids- en milieueffecten, evenals de controle van grote biotechnologiebedrijven over zaden en boeren, werd vaak weggelaten. Deze eenzijdige framing ondersteunde de belangen van de industrie en verschafte propaganda die de publieke perceptie van GGO's positief beïnvloedde.
Welvaart in de Verenigde Staten: Een veel voorkomend narratief in de media is dat de Verenigde Staten een van de rijkste en meest welvarende landen ter wereld zijn. Dit beeld benadrukt de economische kracht, technologische vooruitgang en hoge levensstandaard. Echter, wat vaak wordt weggelaten, is informatie over de extreme ongelijkheid, de armoede onder grote delen van de bevolking, en de gebrekkige infrastructuur en sociale voorzieningen in bepaalde gebieden. Op veel gebieden functioneert de VS als een derdewereldland, met slechte toegang tot gezondheidszorg, hoge werkloosheid en ondermaatse openbare diensten. Deze framing van de VS als een rijk en welvarend land verschuift naar propaganda door deze kritische aspecten te negeren en een eenzijdig positief beeld te presenteren.
COVID-19-pandemie: Tijdens de COVID-19-pandemie presenteerden de main stream media de noodzaak van lockdowns en andere maatregelen als onbetwistbare wetenschappelijke feiten, waarbij ze benadrukten dat deze maatregelen essentieel waren om de volksgezondheid te beschermen. Echter, informatie over de economische en sociale gevolgen van lockdowns, de enorme winsten van de farmaceutische industrie en de later bewezen negatieve effecten werden vaak weggelaten of geminimaliseerd. Daarnaast werd de dodelijkheid van het virus in de beginfase vaak overdreven, terwijl later bleek dat het sterftecijfer vergelijkbaar was met dat van een zware griep. Ook werd de definitie van een pandemie aangepast om COVID-19 als een pandemie te kunnen classificeren. Deze eenzijdige berichtgeving negeerde kritische perspectieven en veranderde de framing in propaganda om de publieke steun voor de maatregelen te behouden.
Hoe blijf je zelfbewust over framing en propaganda?
Mensen kunnen informatie framen, manipuleren of zelfs als propaganda verspreiden. Daarom moet je hier scherp op zijn. Maar nog belangrijker is het om er zelf bewust op te zijn hoe jij informatie verwerkt en doorgeeft. Als jij eenzijdige of geframed informatie tot je neemt, loop je het risico om die informatie zelf ook geframed, gemanipuleerd of als propaganda door te geven aan anderen, vaak zonder het zelf te beseffen. En dat zou het laatste moeten zijn dat je wilt.
Als vrienden of journalisten hun integriteit uit het oog verliezen, kan dit leiden tot een eenzijdige en misleidende weergave van de werkelijkheid. Journalisten hebben de belangrijke taak om niet zomaar persberichten over te nemen, maar om diepgravend onderzoek te doen en feiten te controleren. Zij moeten streven naar een evenwichtige berichtgeving die verschillende perspectieven belicht en de complexe werkelijkheid zo eerlijk mogelijk weergeeft.
Het is essentieel om te begrijpen dat iedereen, inclusief media-organisaties, een bepaalde mate van bias heeft. Daarom is het belangrijk om informatie uit meerdere bronnen te halen, kritisch te kijken naar de herkomst van informatie en te onderzoeken welke belangen er mogelijk spelen. Vraag jezelf af: Wie heeft er baat bij dat ik dit geloof? Welke informatie wordt weggelaten? Zijn er andere invalshoeken die niet worden belicht?
Daarnaast is het belangrijk om bewust te zijn van je eigen neigingen en vooroordelen. We hebben de neiging om informatie te zoeken die onze bestaande overtuigingen bevestigt, wat bekend staat als confirmation bias. Door je hiervan bewust te zijn, kun je proberen om een breder scala aan informatie te overwegen en een meer gebalanceerd beeld te krijgen.
Ik wil je aanmoedigen om actief deel te nemen aan gesprekken en discussies over belangrijke onderwerpen. Stel vragen, wees nieuwsgierig en durf je eigen standpunten te herzien in het licht van nieuwe informatie. Reframe!
Alleen door kritisch te blijven en open te staan voor verschillende perspectieven, kunnen we dichter bij de waarheid komen en ons beter informeren over de wereld om ons heen.
Kortom, framing en propaganda zijn krachtige tools die kunnen worden gebruikt om mensen of de publieke opinie te beïnvloeden. Door kritisch te blijven en onze informatie zorgvuldig te brengen en evalueren, kunnen we onszelf wapenen tegen misleiding en beter geïnformeerde beslissingen nemen. Vergeet niet dat jouw manier van communiceren anderen kan beïnvloeden; streef ernaar om altijd eerlijk, open en gebalanceerd te zijn. Een munt heeft altijd twee kanten!
Veelgestelde Vragen Over Framing
Wat is framing?
Framing is het proces waarbij informatie op een bepaalde manier wordt gepresenteerd om een specifieke interpretatie of reactie uit te lokken. Dit kan betekenen dat bepaalde aspecten worden benadrukt terwijl andere worden weggelaten, afhankelijk van wat de zender van de boodschap belangrijk vindt.
Hoe verschilt framing van propaganda?
Framing is vaak een subtielere manier van communicatie waarbij bepaalde aspecten van een boodschap worden benadrukt. Propaganda daarentegen is een meer agressieve vorm van beïnvloeding waarbij misleidende of eenzijdige informatie wordt gebruikt om de publieke opinie te manipuleren en een specifieke agenda te bevorderen.
Waarom is framing een menselijke eigenschap?
Framing is een menselijke eigenschap omdat we voortdurend keuzes maken over welke informatie we delen en hoe we die presenteren. Dit gebeurt vaak onbewust, omdat we geneigd zijn om informatie te filteren en te interpreteren op basis van onze eigen ervaringen, overtuigingen en doelen.
Wat zijn de voordelen van framing in communicatie?
Framing kan helpen om een boodschap duidelijker en krachtiger over te brengen. Het kan tijd besparen, de emotionele impact vergroten en ervoor zorgen dat de ontvanger de belangrijkste punten snel begrijpt. Het helpt ook om enthousiasme te wekken of om iemand te waarschuwen voor mogelijke gevaren.
Wat zijn de risico's van framing?
Het grootste risico van framing is dat het kan leiden tot een eenzijdige en misleidende weergave van de werkelijkheid. Als framing onbewust of opzettelijk wordt gebruikt om informatie te verbergen of te verdraaien, kan dit overgaan in propaganda, wat de integriteit van de communicatie ondermijnt.
Hoe kan ik kritisch blijven op de informatie die ik ontvang?
Om kritisch te blijven op de informatie die je ontvangt, is het belangrijk om informatie uit meerdere bronnen te halen, de herkomst van informatie te onderzoeken en te kijken welke belangen er mogelijk spelen. Stel jezelf vragen zoals: Wie heeft er baat bij dat ik dit geloof? Welke informatie wordt weggelaten? Zijn er andere invalshoeken die niet worden belicht?
Hoe kan ik zelf bewust omgaan met framing?
Wees je bewust van je eigen neigingen en vooroordelen. Probeer informatie objectief te bekijken en overweeg verschillende perspectieven. Neem de tijd om diepgaand onderzoek te doen voordat je informatie deelt en wees transparant over je bronnen en motivatie.
Wat is reframing en hoe werkt het?
Reframing is het proces waarbij je de manier verandert waarop je naar een situatie, gebeurtenis of gedachte kijkt, om zo een positieve of constructieve interpretatie te krijgen. Dit kan worden bereikt door de huidige interpretatie uit te dagen, alternatieve perspectieven te zoeken en een nieuwe interpretatie te formuleren.
Waarom is integriteit belangrijk in journalistiek en communicatie?
Integriteit in journalistiek en communicatie is cruciaal omdat het helpt om vertrouwen op te bouwen en te behouden. Journalisten en communicators hebben de verantwoordelijkheid om feiten te controleren, verschillende perspectieven te belichten en misleidende informatie te vermijden. Dit draagt bij aan een goed geïnformeerde en kritisch denkende samenleving.
Wat kan ik doen als ik merk dat iemand informatie framen of manipuleren?
Als je merkt dat iemand informatie aan het framen of manipuleren is, probeer dan open vragen te stellen en een dialoog aan te gaan. Vraag naar bronnen en bewijs voor de gepresenteerde informatie en biedt alternatieve perspectieven aan. Het is belangrijk om respectvol en constructief te blijven in dergelijke gesprekken.
