Aan het begin van deze eeuw verliep mijn huwelijk stroef. Ik dronk te veel en had mijn emoties niet altijd onder controle. Hoewel ik nooit fysiek agressief werd, raakte ik vaak snel en hevig geïrriteerd of opgewonden over allerlei zaken. Mijn lieve echtgenote, van nature veel milder, keek soms hoofdschuddend en met lede ogen toe.
Op een dag besloten we een coach in te schakelen voor onze huwelijksproblemen en mijn slechte relatie met alcohol. Dat werd Jaap, aanbevolen door een collega die dankzij hem van de alcohol was afgekomen. Jaap was een doorgewinterde therapeut. De dag dat we elkaar ontmoetten, zal ik niet snel vergeten. Ik ben zelf vrij fors, maar deze man kon amper onder de deurpost van onze voordeur door. Wat een boom van een vent!
Tijdens de gezamenlijke sessies – we hadden ook individuele gesprekken – was ik meestal aan het woord. Jaap moest me regelmatig onderbreken om mijn toenmalige vrouw ook de gelegenheid te geven te spreken. Dit was een gewoonte geworden, omdat zij oorspronkelijk uit Hongarije kwam en op dat moment de Nederlandse taal nog niet volledig beheerste. Door zoveel te praten, dacht ik haar te helpen, zodat zij minder hoefde te zeggen.
Op een gegeven moment had Jaap er genoeg van en vroeg me vriendelijk of hij een experiment met me mocht doen. Ik stemde in, waarna hij me vroeg op mijn rug te gaan liggen met mijn benen bij elkaar en mijn armen gespreid. Nog geen seconde later kwam hij met brute kracht boven op me zitten, waarbij hij zijn knieën op mijn armen drukte, waardoor ik alleen mijn benen nog kon bewegen.
Met een glimlach vroeg hij of ik wilde proberen uit deze benarde positie te komen, maar wat ik ook deed, het was onmogelijk deze reus van me af te schudden. Met een nog grotere, bijna gemene glimlach vroeg hij hoe dat voelde. Ik stamelde dat het imponerend en zelfs een beetje bedreigend aanvoelde. Ik vertrouwde hem wel, legde ik uit, maar het voelde toch letterlijk en figuurlijk beklemmend.
'Dat is nou precies wat jij verbaal bij je vrouw doet en hoe zij zich soms voelt!' zei Jaap met een vriendelijke, onderwijzende toon. Ik was er stil van.
Tot dat moment was ik me er totaal niet van bewust dat ik regelmatig verbaal geweld toepaste op mijn toenmalige vrouw en hoe zij mij ervaarde.
Tranen vulden haar ogen, en ik kon niets anders zeggen dan... sorry.
Wat is verbaal geweld?
Verbaal geweld is een vorm van psychisch geweld waarbij iemand bewust of onbewust met woorden wordt gekwetst of beschadigd. Dit kan variëren van schelden en schreeuwen tot subtielere vormen zoals vernederen, belachelijk maken, negeren of dreigen.
Een vaak onbesproken vorm van verbaal geweld doet zich voor wanneer iemand die zeer welbespraakt is, in gesprek gaat met iemand die meer tijd nodig heeft om zijn of haar woorden te formuleren. In discussies over gevoelige onderwerpen staat de minder taalvaardige persoon dan al snel op achterstand en kan hij of zij het slachtoffer worden van manipulatie, indoctrinatie en/of verbaal geweld.
Hoewel verbaal geweld geen zichtbare fysieke verwondingen achterlaat, kan het ernstige emotionele en mentale schade veroorzaken. Gevolgen kunnen zijn: een laag zelfbeeld, onzekerheid, depressie, angst en sociale isolatie.
Het is opmerkelijk dat, ongeacht cultuur, religie of opvoeding, we allemaal begrijpen dat een MMA-vechter niet een oude man in elkaar slaat vanwege het duidelijke krachtverschil.
Toch houden we bij verbale interacties vaak geen rekening met dergelijke verschillen, en kan een begaafde spreker iemand met minder verbale vaardigheden overladen met woorden. Eigenlijk is dat best vreemd
Waarom de ene persoon beter met woorden is dan de ander?
Volgens de wetenschap hebben mensen van nature verschillende voorkeuren in de manier waarop ze informatie verwerken en leren. Deze voorkeuren worden vaak aangeduid als leerstijlen, zoals verbaal, auditief, visueel, tactiel of intuïtief. Hoewel individuen kunnen leren om hun vaardigheden in een bepaalde stijl te verbeteren, wordt aangenomen dat de basis van deze voorkeuren ligt in hun natuurlijke aanleg.
Daarnaast kunnen op het gebied van taal verschillende factoren een rol spelen:
Opvoeding: De manier waarop iemand is opgevoed, heeft een grote invloed op taalontwikkeling. Ouders die veel met hun kinderen praten, voorlezen en taal stimuleren, bevorderen een rijkere woordenschat en betere taalvaardigheden. Negatieve opvoedingsstijlen, zoals overmatige kritiek of perfectionisme, kunnen echter leiden tot faalangst en een negatieve houding ten opzichte van taalgebruik.
Eigenwaarde en zelfvertrouwen: Een positief zelfbeeld en voldoende zelfvertrouwen zijn cruciaal voor effectieve communicatie. Mensen met een hoge eigenwaarde durven eerder hun mening te uiten en zijn minder bang voor fouten, wat hun taalvaardigheid ten goede komt. Omgekeerd kan een laag zelfbeeld leiden tot terughoudendheid in communicatie en verminderde taalontwikkeling.
Perfectionisme: Hoewel streven naar perfectie kan motiveren, kan overmatig perfectionisme leiden tot uitstelgedrag, angst om te falen en verminderde communicatiebereidheid. Perfectionistische personen kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met spreken in het openbaar uit angst om fouten te maken.
Sociale klasse en status: De sociale achtergrond beïnvloedt vaak de taalontwikkeling. Mensen uit hogere sociale klassen hebben doorgaans toegang tot een rijkere taalomgeving, wat hun woordenschat en taalvaardigheden ten goede komt. Omgekeerd kunnen mensen uit lagere sociale klassen minder blootstelling hebben aan gevarieerde taal, wat hun taalontwikkeling kan belemmeren.
Druk vanuit de omgeving: Externe druk, zoals hoge verwachtingen van familie of collega's, kan zowel motiverend als belemmerend werken. Hoewel sommigen gedijen onder druk, kunnen anderen last krijgen van stress, wat hun taalprestaties negatief beïnvloedt.
Podiumangst en verlegenheid: Angst om voor een groep te spreken kan de taalvaardigheid beperken. Mensen met spreekangst vermijden mogelijk situaties waarin ze moeten spreken, wat hun communicatieve vaardigheden belemmert. Het is belangrijk om deze angst te herkennen en ondersteuning te bieden bij het overwinnen ervan.
Stotteren: Stotteren is een spraakstoornis die de vloeiendheid van spreken beïnvloedt. Het kan leiden tot vermijdingsgedrag en een negatief zelfbeeld. Vroege interventie en therapie kunnen helpen om de impact van stotteren op de communicatie te verminderen.
Gezag en ontzag: De manier waarop iemand reageert op autoriteit kan de communicatie beïnvloeden. In culturen of omgevingen waar veel ontzag is voor gezag, kunnen mensen terughoudender zijn in het uiten van hun mening, wat de openheid van communicatie kan beperken.
Woordenschat: Een uitgebreide woordenschat is essentieel voor effectieve communicatie. Het stelt individuen in staat om hun gedachten nauwkeuriger en gevarieerder uit te drukken. Woordenschatontwikkeling wordt beïnvloed door lezen, gesprekken en educatieve ervaringen.
Vreemde talen: Het leren van een vreemde taal verrijkt de communicatieve vaardigheden en biedt inzicht in andere culturen. Het kan echter ook uitdagingen met zich meebrengen, zoals het overwinnen van een accent, grammaticale verschillen en culturele nuances. Motivatie en blootstelling zijn cruciaal voor succes in het leren van een nieuwe taal.
Geen grenzen durven stellen: Mensen die moeite hebben met het aangeven van hun grenzen, kunnen zich terughoudend opstellen in gesprekken. Dit kan leiden tot een passieve communicatiestijl, waarbij men eigen behoeften en meningen niet uitspreekt, wat de assertiviteit en duidelijkheid in communicatie vermindert.
Opkijken naar de ander: Wanneer iemand een gesprekspartner als superieur beschouwt, kan dit leiden tot onzekerheid en een gevoel van minderwaardigheid. Dit kan resulteren in een afname van het zelfvertrouwen tijdens gesprekken en het vermijden van het delen van eigen inzichten of meningen.
Jezelf willen wegcijferen of niet belangrijk vinden: Personen die zichzelf onderwaarderen, kunnen hun eigen bijdragen in gesprekken minimaliseren of zelfs geheel achterwege laten. Dit kan leiden tot een gebrek aan actieve deelname en het niet delen van waardevolle perspectieven, wat de dynamiek van de communicatie negatief beïnvloedt.
Rolpatronen: Culturele en sociale rolpatronen kunnen bepalen wie er spreekt en wie luistert in een gesprek. In sommige culturen of gezinnen wordt van bepaalde leden verwacht dat ze zich terughoudend opstellen, wat hun communicatieve expressie kan beperken en hun taalvaardigheid kan beïnvloeden.
Vinden dat jouw mening er niet toe doet: Het gevoel dat de eigen mening onbelangrijk is, kan leiden tot zelfcensuur en het vermijden van deelname aan gesprekken. Dit vermindert niet alleen de persoonlijke betrokkenheid, maar kan ook de ontwikkeling van communicatieve vaardigheden belemmeren.
Hoe voorkom je verbaal geweld?
Verbaal geweld kan zowel door de pleger als door het slachtoffer worden herkend en aangepakt. Hieronder worden signalen beschreven die kunnen wijzen op verbaal geweld, gevolgd door stappen die beide partijen kunnen ondernemen.
Signalen van verbaal geweld:
Terugtrekking: De ander vermijdt gesprekken, oogcontact of fysieke nabijheid.
Angst of nervositeit: Zichtbare tekenen van spanning, zoals beven, zweten of een nerveuze houding.
Emotionele uitbarstingen: Plotseling huilen, boos worden of andere intense emoties tonen.
Veranderingen in gedrag: De ander wordt stiller, minder spontaan of toont minder zelfvertrouwen.
Fysieke signalen: Verkrampte houding, armen over elkaar of andere defensieve lichaamstaal.
Vermijden van onderwerpen: Bepaalde gespreksonderwerpen worden gemeden om confrontatie te voorkomen.
Overmatige verontschuldigingen: De ander biedt vaak excuses aan, zelfs zonder duidelijke reden.
Acties om geen verbaal geweld toe te passen
Naast bewustwording is het voor jou als pleger van verbaal geweld essentieel om het doel van je communicatie te overwegen. Vraag jezelf af:
Wat is mijn intentie? Wil ik de ander overtuigen of gedachten uitwisselen?
Hoe zie ik communicatie? Als een competitie die gewonnen moet worden, of als een middel om mijn standpunt te delen?
Respecteer ik de ander? Streef ik ernaar de ander te overtuigen, of laat ik hen in hun waarde?
In mijn eerdere voorbeeld had ik weinig oog voor wat mijn toenmalige vrouw voelde, vond of wilde zeggen. Naast het niet stellen van bovenstaande vragen, had ik vooral haast. Er hing altijd een 'begrijp me nou'-gevoel boven mijn hoofd, alsof het niet belangrijk was om haar te begrijpen.
Als je regelmatig verbaal geweld toepast, vraag jezelf dan af: 'Is het in een relatie voor mij belangrijker om te begrijpen of om begrepen te worden?'
Acties om geen verbaal geweld toe te ontvangen
Als ontvanger van verbaal geweld heb je meer invloed dan je wellicht denkt. Hoewel factoren zoals opvoeding, eigenwaarde en sociale status een rol spelen, zijn er praktische strategieën die je kunt toepassen om jezelf te beschermen en de situatie te verbeteren.
Tijd vragen: Als een gesprek emotioneel beladen is, vraag dan of het mogelijk is het onderwerp later te bespreken. Dit geeft je de gelegenheid om je gedachten te ordenen en kan de ander de tijd geven om te kalmeren.
Ononderbroken spreektijd: Vraag expliciet om de ruimte om je standpunt zonder onderbrekingen toe te lichten. Dit bevordert wederzijds begrip en respect in het gesprek.
Coaching en training: Overweeg begeleiding om je communicatieve vaardigheden te versterken. Met de juiste ondersteuning kun je leren assertiever te communiceren en effectiever om te gaan met verbaal geweld.
Het is belangrijk te beseffen dat je niet machteloos staat. Door bewust te werken aan je communicatieve vaardigheden en assertiviteit, kun je een positieve verandering teweegbrengen in je interacties en jezelf beter beschermen tegen verbaal geweld.
Hozzászólások