We leven in een wereld waar ambitie niet alleen wordt geprezen, maar vaak wordt gezien als een essentieel ingrediënt voor succes. Op het oppervlak belooft ambitie ons glorie, erkenning en materiële welvaart. Maar schraap dat glanzende oppervlak weg en er ligt vaak een ander verhaal onder: één van opoffering, uitputting en soms onvervulde dromen. Voor velen is het najagen van ambitie een tweesnijdend zwaard, dat hen enerzijds drijft en anderzijds dreigt te verzwelgen.
Dit artikel gaat over een reis door de donkere en lichte kanten van ambitie. Over mijn persoonlijke ervaringen, reflecteren op de uitdagingen en valkuilen en over een voorstel dat er wellicht een meer vervullende en duurzame manier is om ons leven en werk vorm te geven. Een manier die minder gaat over het najagen van externe validatie, en meer over het in lijn brengen van ons dagelijks leven met diepere, intrinsieke waarden en drijfveren.
De keerzijde van ambities
Het najagen van ambitie, samen met ‘slecht’ leiderschap, is misschien wel één van de voornaamste reden voor een burnout en depressie. Op het eerste gezicht lijkt het hebben van ambities gunstig voor je carrière en financiën. En tot op zekere hoogte is dat waar. Maar in de kern is ambitie een uitdrukking van gretigheid, overdreven verlangen en een behoefte aan erkenning. Het is feitelijk een hele ongezonde manier van streven, en de reis richting het realiseren van die ambitie brengt voornamelijk stress met zich mee.
Wanneer je de etymologische oorsprong van het woord ‘ambitie’ raadpleegt, vind je dat “ambition” al in de 14e eeuw werd gebruikt als “ambicioun”. Het duidde op “een gretig of buitensporig verlangen naar eer of vooruitgang”.
Het koesteren van ambities is op zichzelf geen slechte zaak. Maar het is belangrijk om te beseffen dat er potentiële valkuilen zijn en dat er mogelijk efficiëntere manieren zijn om vervulling te vinden, namelijk door je diepste drijfveren en intenties na te streven.
Herken je dat gevoel van intens verlangen naar die specifieke fiets, auto, jurk of eettafel, om vervolgens, eenmaal in bezit, de interesse snel te verliezen? We geven iets veel waarde en als we het eenmaal hebben, vervaagt de aantrekkingskracht snel. Deze leegte kan ook optreden wanneer je die gewenste functie bemachtigt of een zakelijke mijlpaal bereikt. En de offers die je hiervoor hebt gebracht zijn vaak groot. Dat maakt het hebben van louter ambities als drijfveer potentieel schadelijk.
De uitdaging van ambities: Ze zijn niet altijd makkelijk te realiseren en kunnen je focus verleggen van wat in het leven werkelijk telt.
De inspanning van ambities: Constant streven naar je ambities kan ten koste gaan van persoonlijke relaties, samenwerking met collega’s, je momenten van ontspanning en tijd voor persoonlijke interesses.
De tegenvallers van ambities: Een tunnelvisie op je ambities kan leiden tot diepe teleurstelling wanneer ze buiten bereik blijken te zijn.
De leegte achter ambities: Het vervullen van je ambities kan op paradoxale wijze een gevoel van leegte met zich meebrengen.
Je grenzen verleggen door je ambities
Ik heb mijn wortels in de reclamewereld en ben sinds 2011 ook actief als auteur. In de reclame-industrie is het altijd een flinke uitdaging. Het ene na het andere strakke deadline, waarbij bepaalde projecten zo overweldigend zijn dat je na afloop het gevoel hebt de Mount Everest een stukje te hebben verschoven.
Maar zelfs die projecten vallen in het niet als ik denk aan het publiceren van mijn eerste boek. Dat was een ware beproeving. Had ik vooraf geweten wat het me zou kosten, dan was ik er wellicht nooit aan begonnen.
Er zijn mensen die na hun debuut als schrijver dolgraag fulltime schrijver willen worden. Deze individuen kiezen er bewust voor om deze ‘nachtmerrie’ meerdere keren te doorlopen, alleen om uiteindelijk hun brood te kunnen verdienen met schrijven.
Sommigen dromen zelfs nog groter en willen de topauteur binnen hun genre worden. Kun je je voorstellen wat je allemaal moet doorstaan en opgeven om dat te bereiken?
Ditzelfde geldt wanneer je grote ambities hebt in je carrière of ondernemerschap. De lange werkdagen, de tegenvallers en de inspanning die het vergt, zijn vaak buitengewoon groot. Je moet continu jezelf pushen om verder te gaan en wanneer je je doel bereikt, kan de voldoening al snel vervangen worden door een gevoel van leegte.
Wat nog verwoestender is, is wanneer je halverwege ontdekt dat je doel onbereikbaar is. Dan kan je hele wereld als een kaartenhuis ineenvallen, met soms ernstige gevolgen zoals bijvoorbeeld een burn-out of een depressie.
Ambities najagen vanuit je diepste drijfveer
Betekent dit dat je dan maar passief op de bank moet blijven liggen? Zeker niet. Er is een manier om ambities na te jagen die je altijd energie geven, waarbij tegenslagen je niet raken en waarbij je, na het realiseren van je ambities, niet in een leegte terechtkomt. Dit bereik je door te leven en te werken vanuit je diepste intenties en drijfveren.
Gelukkig ben ik nooit dichtbij een burn-out gekomen, maar in het verleden heb ik wel momenten beleefd waarop ik me serieus afvroeg: waarom doe ik eigenlijk alles wat ik doe? Er waren tijden dat ik mijzelf bevraagde of de dingen waarvoor ik koos, en daardoor ook opofferingen maakte, wel écht de moeite waard waren.
In die periode leidde ik mijn internationale reclamebureau met vestigingen in Amsterdam, Boedapest en Jakarta. Daarnaast runde ik een telecombedrijf, had ik een startup in de duurzame energie sector, was ik begonnen met het schrijven van mijn boek, fungeerde ik als executive coach, trad ik zo nu en dan op als spreker tijdens congressen, stond ik aan het hoofd van een NGO waarmee ik persoonlijk schooltjes opzette in landen zoals Cambodja, Sri Lanka, Ghana en Guatemala, en schreef ik diverse stukken over Meaningful Profit: een visie die een balans zoekt tussen de profit en non-profit sector.
Tijdens de vele noodzakelijke coachingsessies die ik in die periode onderging, bleef de twijfel knagen; deed ik wel het juiste? Was het alle inspanning en opoffering waard? Die vraag bleef rondspoken tot de dag dat ik mijn échte diepste intentie, mijn kernmotivatie, ontdekte.
Ik kwam tot het inzicht dat mijn kerngeloof is dat wanneer iedereen beschikt over dezelfde kennis, er geen ruimte meer zal zijn voor meningsverschillen of conflicten tussen mensen. Deze diepe drang naar kennis vergaren en dit vervolgens overdragen was zo verweven met wie ik ben, dat ik het ervoer als mijn levensroeping. Ik noteerde mijn gevoelens en inzichten, en eindigde met drie krachtige woorden:
Kennis = liefde.
Je mag het van harte oneens zijn met mijn visie, maar voor mij is dit de essentie van waarom ik doe wat ik doe. Dit vormt mijn ultieme intentie, mijn ware drijfveer. Ik streef ernaar kennis te verkrijgen en te verspreiden, zodat er meer begrip en liefde tussen mensen ontstaat.
Is zorgen dat iedereen weet wat iedereen weet een onbereikbaar ideaal, een utopie? Absoluut, maar een drijfveer mag dat ook zijn. Het gaat om het nastreven van dat ideaal waar je hart sneller van gaat kloppen.
Wat brengt het met zich mee als je handelt vanuit je hoogste drijfveer?
Er zijn vijf kernverschillen tussen het najagen van ambities en het opereren vanuit je diepste drijfveer of hoogste intentie.
Persoonlijk vs. Universeel: Bij het nastreven van ambities draait het vaak om persoonlijke winsten, zoals erkenning, financieel gewin, de voldoening van persoonlijke groei, of simpelweg plezier.
Deze zijn inherent gericht op het ‘ik’. Je ware drijfveer daarentegen gaat verder; het gaat over het bijdragen aan iets dat groter is dan jij, terwijl je er toch een integraal deel van blijft. Je kunt dus zeggen dat je hoogste drijfveer gelijk staat aan je zingeving.
Eindig vs. Oneindig: Ambities hebben een einddoel; ze kunnen worden bereikt. Je hoogste intentie daarentegen kent geen eindpunt. Het is een continu proces, waardoor je nooit het gevoel hebt dat je klaar bent en er nooit een leegte kan ontstaan.
Energiebalans: Het najagen van ambities kost vaak meer energie dan het oplevert. Werken vanuit je diepste drijfveer daarentegen voedt je. Zo kun je me midden in de nacht wakker maken en zal ik met passie praten over dit onderwerp – en vele andere.
Of het nu gaat om coachen of het bouwen van een school, het vult me met energie in plaats van dat het mij uitput. Dat scheelt natuurlijk een hoop stress en dus nagenoeg geen kans op een burnout.
Flexibiliteit vs. Starheid: Wanneer je vanuit je hoogste intentie opereert, zijn je doelen en methoden flexibel. Als schrijven, filmen, of welke andere activiteit dan ook, mij niet langer dient, zijn er legio andere manieren om bij te dragen aan kennisvergaring en kennisdeling. Ambities daarentegen zijn vaak strak omlijnd.
Ze binden je aan een specifiek pad, en het afwijken daarvan kan voelen alsof je je ambitie opgeeft. Deze starheid is vaak te wijten aan de zware waarde die we aan het einddoel hechten; het niet behalen ervan kan leiden tot gevoelens van tekortschieten.
Een kompas: Wanneer je handelt vanuit je hoogste intentie, beschik je over een helder kompas waarmee je kunt bepalen waar je wel en niet je aandacht aan besteedt. Voor mij is reclame nog steeds een manier van kennisoverdracht.
Zelfs het telecombedrijf kon ik – zij het met wat creativiteit – in verband brengen met het delen van kennis, aangezien het draait om communicatie. Echter, de startup in de duurzame energiesector sloot hier totaal niet op aan.
Dat was dan ook de enige onderneming die mij energie ontnam, waardoor ik er al snel mee stopte. Maar toen ik velen jaren later met mijn huidige zakenpartners het platform calltheone.com lanceerde, kon ik daar zonder enige moeite 200% energie in steken. Dit platform verbindt mensen wereldwijd via videobellen en bevordert het delen van kennis.
Veel succesvolle mensen hebben ontdekt te werken vanuit de hoogste drijfveer
In verhouding tot veel anderen zou je mij als een kleine ondernemer kunnen beschouwen. Maar laten we niet vergeten dat veel iconische ondernemers hun zakelijke imperiums ook hebben opgebouwd door te werken vanuit hun diepste drijfveren.
Kijk bijvoorbeeld naar Richard Branson. Wie is er niet bekend met deze naam? Aan het begin van zijn carrière waagde hij zich aan verschillende projecten: van een eigen cola-merk tot een treinbedrijf. Maar toen hij eenmaal ontdekte dat zijn ultieme doel was om reizen aangenaam en onvergetelijk te maken, kreeg hij een duidelijk beeld van de richting die hij uit wilde met zijn bedrijf. En zo, als bij toverslag, werd Virgin een realiteit.
Of neem Steve Jobs. Zijn reis naar India was niet zomaar een uitstapje, maar een spirituele odyssee die hem hielp zijn ware roeping te ontdekken. Na die reis had hij een kristalhelder inzicht in wat hij wilde bereiken in de wereld: technologie en design naadloos integreren om het leven van mensen te verrijken. Met die intentie keerde hij terug en veranderde de koers van Apple, waardoor het een van de meest invloedrijke bedrijven van onze tijd werd.
Ambitie, in al zijn schitterende en verraderlijke vormen, blijft een complexe kracht in het menselijk bestaan. De drijfveer om iets groots te bereiken kan tot indrukwekkende hoogtes leiden, maar kan ons ook naar duistere dieptes trekken. Wat ik wil zeggen is dat we onze ambities niet moeten afwijzen, maar dat we ons bewust moeten worden van de oorsprong van deze ambities.
Zijn ze een weerspiegeling van onze ware zelf en onze diepste drijfveren, of zijn ze slechts producten van externe verwachtingen en verlangens naar erkenning? Het leven vanuit onze hoogste intenties en diepste drijfveren biedt een fundamenteler en authentieker pad naar vervulling. Een pad dat resonantie vindt in onze ziel en oprechte waarde toevoegt aan de wereld om ons heen.
Comments