Hoeveel geld is er nodig om armoede in de wereld te verhelpen? 100 miljoen, 1000 miljoen, 1000 miljard? In 1983 was er een man in Bangladesh die geloofde dat 27 dollar genoeg was om een begin te maken. Nu, bijna 40 jaar later, heeft hij de armoede in de wereld niet opgelost, maar hij heeft er wel aanzienlijk aan bijgedragen.
Dit is het verhaal van professor Muhammad Yunus uit Bangladesh, die de Grameen Bank heeft opgericht. De bank voor de armen, zoals ze zelf zeggen, verantwoordelijk voor de introductie van microkredieten. Hun motto: Vechten tegen armoede, één lening per keer.
Disruptie zit in het DNA van Muhammad Yunus
Ik schrijf wel vaker over een van mijn favoriete onderwerpen: disruptie, en heb ook al eens eerder op een ander platform over Muhammad Yunus geschreven. Alleen had ik er nooit bij stilgestaan dat hij misschien wel de meest succesvolle disruptieve ondernemer is waarvan ik het bestaan ken.
Opgegroeid in Bangladesh had hij de mogelijkheid om in de VS economie te studeren. Bij terugkomst ontdekte hij twee opmerkelijke zaken die tot dan toe weinig bij naam genoemd werden:
De meeste mensen zijn niet arm omdat ze geen baan hebben, maar omdat ze te weinig betaald krijgen en geen kans hebben om hieraan te ontsnappen.
Liefdadigheid maakt mensen afhankelijk, geld lenen geeft ze kansen om zichzelf of hun onderneming te ontwikkelen.
Dat bracht hem op het volgende idee: Een bank starten voor de armen waarmee hij microkredieten zou vertrekken.
Met zijn contacten die hij via zijn familie en als inmiddels professor had, regelde hij een afspraak bij een aantal banken om zijn idee voor te leggen. Uit respect mocht hij meestal zijn verhaal afmaken, maar daar was dan ook alles mee gezegd. Arme mensen zijn onbetrouwbaar, niet ondernemend en daardoor absoluut niet rendabel. Dat was wat hun onderzoek en ervaring leerde. Met die boodschap werd hij overal de deur gewezen.
De start van de Disruptieve Grameen
Na de zoveelste afwijzing begon het disruptieve DNA van Muhammad Yunus te borrelen en besloot hij de proef op de som te nemen. Hij leende omgerekend 27 dollar van zijn eigen geld aan 42 straatarme vaklieden, en zijn droom kwam tot leven. Stuk voor stuk wisten ze met dit kleine bedrag hun leven en financiële omstandigheden te verbeteren én ze betaalden allemaal het bedrag terug. Yunus had een businesscase!
Weer terug aan tafel bij dezelfde banken vertelde hij enthousiast over het succes dat hij had geboekt, maar daar hadden ze absoluut geen oren naar. De werkelijkheid die Yunus presenteerde, kon simpelweg geen waarheid zijn in hun ogen.
De enige mogelijkheid die Muhammad Yunus had, was om zelf borg te staan voor elke lening die hij verschafte, en dat was dan ook precies wat hij deed.
Wat maakt de Grameen bank zo disruptief?
In een interview werd Muhammad Yunus gevraagd hoe hij zijn processen zo succesvol had weten in te richten. Zijn antwoord was dat hij nauwgezet had bestudeerd hoe traditionele banken alles aanpakken en door dit radicaal anders te doen, viel alles precies op zijn pootjes terecht.
Hij noemde de volgende voorbeelden:
Zij bedienen de rijken, wij bedienen de armen
Zij zitten in de grote steden, wij zitten in de dorpen en afgelegen gebieden
Zij hebben voornamelijk mannen als klant, wij richten ons op vrouwen
Zij willen elk detail weten uit het verleden van een klant, wij zijn met name geïnteresseerd in de toekomst van onze klanten
Zij hebben een afdeling met advocaten, wij zijn de enige bank zonder een advocaat in dienst
Zij zijn eigendom van rijke mannen, onze bank is eigendom van arme vrouwen
Bovenstaande maakt Muhammad Yunus een van de meest bijzondere disruptieve ondernemers omdat hij simpelweg dacht dat als zij het op deze manier doen, dan doe ik gewoon precies het tegenovergestelde.
Dat is natuurlijk niet iets dat altijd werkt, maar in zijn geval was het precies wat nodig was om het concept van microkredieten te laten slagen.
Wat is de impact van de Grameen bank?
Sinds de oprichting in 1983 tot medio maart 2024 heeft de Grameen Bank ongeveer 40 miljard dollar aan microkredieten uitgeleend aan meer dan 10 miljoen klanten. Hoewel dit bedrag misschien niet immens lijkt, betreft het hier mensen uit gebieden met hoge armoede, waarvan bijna 97% vrouw is. Dit illustreert de buitengewone impact die één man kan hebben.
Als je met slechts 27 dollar inmiddels 10 miljoen mensen - die ook partners en kinderen hebben - kunt helpen, die op hun beurt dit geld weer in hun lokale gemeenschappen investeren, dan creëer je naar mijn mening een significante impact. Mogelijk is dit zelfs een van de grootste impacts op wereldschaal.
Bovendien heeft Muhammad Yunus met zijn Grameen Bank een doorslaggevende rol gespeeld door het concept van microkrediet te introduceren. Het ripple-effect hiervan is moeilijk meetbaar, maar de omvang ervan is onmiskenbaar enorm.
Tot slot, door aan te tonen dat de Grameen Bank een indrukwekkend hoog terugbetalingspercentage van 96,76% heeft—veel hoger dan bij andere bankinstellingen—bewijs je aan alle sceptici het tegendeel. Dit bevestigt niet alleen de levensvatbaarheid van Yunus' visie, maar zet ook de hele bankensector in een ander licht. Dit is wat ik noem impact maken.
Hoe heeft Muhammad Yunus zo succesvol kunnen worden?
Het is maar weinigen gegeven en Muhammad Yunus is er een van, een stille autoriteit. Dit zijn leiders die niet van de daken schreeuwen hoe goed ze zijn, noch holle beloftes maken. In stilte spreken ze consequent over hun visie en missie.
Ze hebben een droom en laten zich daardoor leiden. Stille autoriteiten nemen mensen mee in hun verhaal omdat ze inspireren zonder bravoure. Dit wil niet zeggen dat stille autoriteiten onzichtbaar zijn, maar dat ze zichzelf alleen zichtbaar maken via kanalen waar men hun visie wil horen. Dat is waarom Muhammad Yunus zo betekenisvol heeft kunnen worden.
Muhammad Yunus wordt in diskrediet gebracht
Hoewel Muhammad Yunus door velen wordt beschouwd als een ‘redder van de armen’, en zelfs een nobelprijs heeft ontvangen, zijn er in Bangladesh ook mensen die hem liever achter de tralies zien. Een van deze personen is helaas de marionet van hogere machten en de huidige president van Bangladesh, Sheikh Hasina.
Zij beschuldigt Muhammad Yunus en drie van zijn medewerkers van verschillende zaken, waaronder het in rekening brengen van te hoge rentes aan de arme klanten van hun bank. Tijdens een recente inval in vele van zijn ondernemingen werden enkele van deze zelfs onrechtmatig, maar gelukkig slechts tijdelijk, in beslag genomen.
President Sheikh Hasina bestempelt Muhammad Yunus openlijk als een bloedzuiger van de armen, maar het lijkt sterk dat al deze acties een politiek motief hebben. Hoewel Muhammad Yunus zelf zegt geen politieke ambities te hebben, hebben zijn inmiddels vermogende vrienden die wel, en zij zijn het absoluut niet eens met de huidige politieke situatie in het land.
Muhammad Yunus is onlangs veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier maanden, maar heeft natuurlijk hoger beroep aangetekend, aangezien er, buiten een hele kleine machtige kring rond Sheikh Hasina, niemand is die enige juridische grond ziet in de aanklachten die tegen deze bewonderenswaardige man en zijn collega’s zijn ingediend.
Veelgestelde Vragen (FAQ)
Wat is de Grameen Bank?
De Grameen Bank is een microfinancieringsorganisatie en gemeenschapsontwikkelingsbank opgericht in Bangladesh. De bank werd opgericht door professor Muhammad Yunus in 1983 en is beroemd om het verstrekken van kleine leningen (bekend als microkredieten) aan de armsten zonder de vereiste van onderpand.
Wie is Muhammad Yunus?
Muhammad Yunus is een econoom uit Bangladesh die wereldwijde erkenning heeft gekregen voor zijn inspanningen om armoede te bestrijden door middel van microkrediet. Hij ontving de Nobelprijs voor de Vrede in 2006 voor zijn werk met de Grameen Bank.
Hoe heeft de Grameen Bank impact op armoede?
De Grameen Bank heeft impact op armoede door kleine leningen te verstrekken aan arme mensen, vooral vrouwen, om hen te helpen kleine bedrijven te starten of uit te breiden. Dit heeft niet alleen geholpen om hun inkomen te verhogen, maar ook om hun zelfstandigheid en status binnen hun gemeenschappen te verbeteren.
Wat maakt de Grameen Bank disruptief?
De Grameen Bank wordt als disruptief beschouwd omdat het de conventionele banknormen uitdaagt door leningen te verstrekken zonder onderpand en zich vooral te richten op vrouwen in landelijke gebieden. Dit model heeft de manier waarop financiële diensten aan de armen worden verleend, fundamenteel veranderd.
Wat zijn de terugbetalingspercentages van de Grameen Bank?
De Grameen Bank heeft een opmerkelijk hoog terugbetalingspercentage, dat doorgaans rond de 96,76% ligt. Dit hoge percentage illustreert het succes van het microkredietmodel en de betrouwbaarheid van de arme bevolking als kredietnemers.
Heeft Muhammad Yunus politieke ambities?
Hoewel Muhammad Yunus aanzienlijke politieke invloed heeft gehad, heeft hij verklaard dat hij geen politieke ambities heeft. Zijn focus ligt voornamelijk op sociale en economische ontwikkeling door middel van zijn werk met microfinanciering en sociale bedrijven.
