Hou het lekker positief en klein, dan wordt het leven weer leuk
Vorige week bezocht een dame mij voor een coaching sessie. Ze had een uitstekende baan, maar naar eigen zeggen walgde ze van een groot aantal van haar collega’s. Die ene collega was verschrikkelijk irritant en die andere was waanzinnig incompetent. In haar beleving was de afdeling die ze onlangs begon te leiden een ware orkaan van ellende. Om die reden was haar hele bestaan aan het wankelen, omdat dit voor haar ondraaglijk was.
Ze had niet veel woorden nodig voor mij om te begrijpen wat op dit moment haar grootste probleem was. Als je de voorgaande alinea opnieuw leest, zul je waarschijnlijk ook onmiddellijk haar grootste probleem herkennen.
Ze gebruikt woorden als:
walgde
verschrikkelijk irritant
waanzinnig imcompetent
een orkaan van ellende
haar hele bestaan aan het wankelen
Dit is een cognitieve vervorming die bekendstaat als catastroferen of overdrijven. Door deze mentale vervorming blaas je de dingen op, maak je ze groter dan ze zijn. Als het bijvoorbeeld motregent, zal iemand met deze cognitieve vervorming zeggen dat het met bakken uit de hemel komt.
Hoe verergeren een probleem kan zijn
Catastroferen of overdrijven lijkt misschien onschuldig, maar kan verregaande gevolgen hebben. Zo ook in het geval van deze dame die duidelijk tegen overspannenheid aan zat. Als dit heftige taalgebruik namelijk je standaard taalgebruik wordt, ga je kleine dingen ook werkelijk zo heftig beleven als dat je taalgebruik is en dat kan flink wat stress opleveren.
Na de sessie bleek namelijk dat ze helemaal niet ‘walgde’ van haar collega’s en ieder individu juist aardig en sympathiek vond. De ‘irritante collega’ was 1 keer te laat gekomen waardoor het hele team op hem zat te wachten. Dat kan de beste overkomen en helemaal in zijn geval omdat hij met spoed zijn zoontje langs de dokter moest brengen.
Die waanzinnig incompetente collega had per ongeluk één klein rekenfoutje gemaakt in een offerte die nog nagekeken moest worden en zo bleek die orkaan van ellende best mee te vallen.
Onze taal beïnvloedt onze innerlijke werkelijkheid
Toen de dame weer kon kijken naar wat er feitelijk echt op de afdeling aan de hand was en daar ‘gezondere’ betekenissen aan toe kon kennen, nam het stresslevel ook af tot bijna nul. Het is enorm eenvoudig om onze innerlijke werkelijkheid te vervormen door taal.
Wij mensen kunnen iets niet begrijpen als we er geen woord en beeld bij bedenken. Dus als we een rekenfout in een offerte zien, hebben we tenminste het woord ‘rekenfout’ en het beeld van een ‘offerte’ nodig om te begrijpen wat we zien.
Nu maakt het een enorm verschil of we dit een rekenfoutje noemen, een rekenfout, een blunder, een ‘drama’ of nog erger, incompetentie noemen. De offerte, zo bleek, was 5.000,- euro en door de rekenfout had deze 5.025 euro moeten zijn. Het ging dus om 25,- euro op een bedrag van 5.000,- euro. Ik zou er persoonlijk voor kiezen om dit een rekenfoutje te noemen. Maar als ik het als incompetentie bestempel, zou ik ook stress krijgen. Ik zie dan namelijk in mijn innerlijke werkelijkheid direct een beeld voor mij van iemand die werkelijk alles verprutst en fout laat gaan.
Taal heeft enorm veel invloed op hoe we ons voelen
Door ons taalgebruik aan te passen naar benoemen wat iets is, of naar positief taalgebruik kun je al direct een verschil merken in hoe jij je voelt. Je gevoel hangt namelijk grotendeels af van de betekenis die je ergens aan geeft en welk beeld je daarbij hebt.
Maar taal heeft ook een hele grote invloed op de teamdynamiek. De dame die het rekenfoutje gemaakt had, begon bijvoorbeeld aardig aan zichzelf te twijfel toen ze incompetent werd genoemd.
Door bewuster met taal om te gaan en de betekenissen die we aan situaties of objecten toekennen, kunnen we heel veel positieve invloed uitoefenen op onze eigen gevoelens en die van anderen.
Hoe kom je van catastroferen af?
De meeste mensen hebben echt geen therapie nodig om van catastroferen of verergeren af te komen. Meestal is het genoeg om een lijstje met woorden die je vaak gebruikt om iets te overdrijven op te schrijven en te oefenen om die woorden absoluut niet meer te gebruiken.
Veel gebruikte woorden zijn: Ontzettend, verschrikkelijk, enorm, waanzinnig, afschuwelijk, ongelofelijk, gigantisch, extreem, monsterlijk, aanzienlijk, buitengewoon, astronomisch, kolossaal, overweldigend, rampzalig, onoverkomelijk, vreselijk, onuitstaanbaar, onvoorstelbaar, niet te harden.
Misschien staan er woorden tussen die je ook veel gebruikt. Het kan ook zijn dat je een meer metaforische manier van overdrijven hebt. Dan zeg je bijvoorbeeld dingen zoals:
Het komt met bakken uit de hemel (Het regent hard)
Het is om van te huilen (Het is heel erg slecht)
Ik lach me een ongeluk (Ik vind iets heel grappig)
Het kost een arm en een been (Het is heel duur)
Het is stervensdruk (Het is heel druk)
Ik schrok me een hoedje (Ik schrok heel erg)
Ik ben doodmoe (Ik ben heel moe)
Dat slaat als een tang op een varken (Dat slaat nergens op)
Ik zit op rozen (Het gaat heel goed met me)
Het is niet om over naar huis te schrijven (Het is niet heel goed)
Kortom, probeer een lijstje te maken met de woorden die jij veel gebruikt als je last hebt van catastroferen en als je er zelf niet op komt, vraag dan eens aan je omgeving om hulp. Meestal kun je na twee weken oefenen al een veel gezonder vocabulaire ontwikkelen.
